Tarih Öğretmeni Ramazan Doğru

OSMANLI DEVLETİ'NİN YÜKSELME DÖNEMİ

FATİH SULTAN MEHMET DÖNEMİ (1451-1481)

İSTANBUL'UN FETHİ (29 MAYIS 1453)

1.   İstanbul'un Fethini Gerektiren Sebepler:
•   Bizans'ın Osmanlı şehzadelerini koruyarak ve kışkırtarak, Osmanlı Devleti’nde taht kavgalarına neden olması,
•   Bizans'ın Osmanlı'ya karşı düzenlenen Haçlı seferlerini teşvik etmesi,
•   Osmanlı toprak bütünlüğünü bozan bir konumda olması( Osmanlı topraklarıyla çevrili bir ada görünümündeydi.Osmanlı'nın Anadolu'dan Rumeli'ye, Rumeli'den Anadolu'ya geçişi zordu)
•   İstanbul'un boğaza hakim bir konumda olması ve bu yüzden Karadeniz Akdeniz su yolunun anahtarı konumunda olması.

2.   Fatih'in Fethi Kolaylaştırmak İçin Aldığı Tedbirler:
•   Bizans'a denizden gelebilecek yardımı önlemek amacıyla Anadolu Hisarı'nın karşısına Rumeli hisarını yaptırdı.
•   Bizans'a Balkanlardan gelebilecek muhtemel Haçlı yardımını önlemek için sınır boylarına akıncı birlikleri gönderdi.
•   Surlara karşılık, ŞAHİ adı verilen büyük toplar döktürdü.
•   Haliçteki zincire karşılık gemileri karadan yürüterek Haliç'e soktu.

3.   İstanbul'un Fethini Kolaylaştıran Nedenler:
•   Bizans ordu ve donanmasının zayıf oluşu,
•   Kuşatma sırasında Avrupa'dan yardım alamaması.
NOT: Bizans kuşatma sırasında sadece Venedik ve Cenevizlilerden yardım alabilmiştir. Cenevizliler kuşatma sırasında ticari kaygılarından dolayı hem Osmanlılara, hem de Bizans'a yardım etmişlerdir.

4.   İstanbulun Fethinin Dünya Tarihi Bakımından Sonuçları:
•   Venedik ve Ceneviz ticareti olumsuz yönde etkilenmiştir.
•   Bin yıllık Bizans imparatorluğu tarihe karışmıştır.
•   Ortaçağ kapanmış, Yeniçağ başlamıştır.
•   İstanbul'dan kaçan Bizans'lı bilim adamları Avrupa'da Rönesans ve reform hareketlerinin başlamasında etkili olmuşlardır.
•   Feodalite(derebeylik) sistemi çözülmeye başlamıştır.

5.   İstanbul'un Fethinin Türk Tarihi Bakımından Sonuçları:
•   Osmanlı Devleti Yükselme dönemine girmiştir.
•   Başkent Edirne'den İstanbul'a taşınmıştır.
•   Osmanlı toprak bütünlüğü sağlanmıştır. Osmanlı'nın Anadolu-Rumeli geçişi kolaylaşmıştır.
•   Osmanlı toprakları arasında sürekli sorun çıkaran bir fitne yuvası ortadan kaldırılmıştır.
•   Karadeniz-Akdeniz deniz ticaret yolunun denetimi Osmanlılar'a geçmiştir.
•   Osmanlı Devleti İslam dünyasında haklı bir şöhret ve itibara kavuşmuştur.

FATİH DÖNEMİNİN ÖNEMLİ OLAYLARI
BALKANLARDA FETİHLER   ANADOLU'DA FETİHLER ve SEFERLER   DENİZLERDE FETİHLER ve SEFERLER
   Belgrat hariç bütün Sırbıstan (1459)
   Arnavutluk (1478)
   Bosna-Hersek (1462-1464)
   Eflak (1462)
   Boğdan (1476)
   Mora Yarımadası (1460)   √   Cenevizlilerden Amasra alındı (1459)
√   Candaroğullarından Sinop alındı (1460)
√   Karamanoğullarından Konya ve Karaman (1466)
√   Trabzon Rum İmparatorluğuna son verildi.(1461)
√   Otlukbeli Savaşı yapıldı.(1473) (Akkoyunlu Devleti hükümdarı Uzun Hasan ile Fatih Sultan Mehmet.arasındaki bu savaşı Osmanlılar kazandı.)   √   Ege Adaları alındı.(Taşoz,Eğriboz,Limni, Semendirek,İmroz,Midilli ve Bozcaada)
√   Kırım Hanlığı Osmanlılara bağlandı (1478)
√   Adriyatik Denizi’nde; Kefalonya,Ayamavra ve Zanta adaları fethedilmiştir.Ancak buralar,
Otranto (İtalya)Seferi sonucunda kaybedilmiştir.

FATİH DÖNEMİNDE YAPILAN FETİHLERİN YORUMU
Fatih Sultan Mehmet fetihlerini rast gele değil, belirli amaçlar doğrultusunda yapmıştır. Bu amaçları şöyle sıralayabiliriz:
1.   Karadeniz Ticaretine Egemen Olmak,
2.   Anadolu Türk Birliğini sağlamak,
3.   Anadolu'da Faaliyet Gösteren Devletleri Etkisiz Kılmak,
4.   Ege ve Akdeniz Ticaretine Egemen Olmak,
5.   Bizans'ın Yeniden Dirilmesini Önlemek,
6.   Katolik Roma'yı Ele Geçirmek.

KARADENİZ’İN BİR TÜRK GÖLÜ OLMASI

Bosna-Hersek, Eflak-Boğdan, Cenevizlilerden Amasra'nın alınması( 1459),Candaroğullarından Sinop’un alınması(1460),Trabzon Rum İmparatorluğu'nun yıkılarak Trabzon’un fethi(1461) ve Kırım Hanlığının Osmanlılara bağlanması (1478) bu amaçla yapılan fetihlerdir.(Bu yerlerin hepsi Karadeniz kıyısındadır. Böylece Karadeniz bir Türk gölü haline gelmiştir.II.Bayezid döneminde Kili ve Akkerman’ın alınıp Boğdan’ın fethinin tamamlanmasıyla (1484) KARADENİZ TAM ANLAMIYLA BİR TÜRK GÖLÜ haline gelmiştir. Ancak 1774 tarihli KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI ile KIRIM’ın bağımsız olması sonucunda Ruslar ,bunu fırsat bilerek 1783 tarihinde Kırım'ı işgal ederek Rus topraklarına katmışlardır. 1792 Yaş Antlaşması ile de Kırım’ın Ruslara ait olduğunun kabul edilmesiyle Karadeniz'deki Türk egemenliği sona ermiştir.Osmanlı Devleti,bu tarihten itibaren DAĞILMA DÖNEMİ’ne girmiştir.

OSMANLI-VENEDİK İLİŞKİLERİ

Sebepleri: Osmanlıların; İstanbul'u fethetmeleri, Karadeniz ve Ege ticaretini denetimleri altına almalarının Venedik ticaretine darbe vurması.
Sonuç : Venedik donanmasının Osmanlı donanmasından güçlü olmasından dolayı Venediklilere karşı bir üstünlük sağlanamamıştır. Fatih olası bir Haçlı ittifakını engellemek amacıyla 1479'da Venediklilere ticari ayrıcalıklar vermiştir(İstanbul Antlaşması).
NOT: Osmanlı Devletinden ilk ELÇİ bulundurma hakkını ve ilk ticari ayrıcalıkları elde eden devlet Venedik' tir(1479).
NOT: Osmanlı Devleti,Hristiyan birliğini parçalamak ve doğudan gelen ticaret mallarını Venedikliler aracılığıyla Avrupa’ya pazarlamak amacıyla Venediklilere kapitülasyon(ayrıcalık) vermiştir.

FATİH'İN HRISTIYANLIK İLE MÜCADELESİ
Fatih Sultan Mehmet,İstanbul’un Fethi’nden sonra buradaki Ortodoks Kilisesi’ni Osmanlı Devleti’nin himayesi altına alarak varlığını devam ettirmesini sağlamıştır.Fatih’in bu davranışındaki amaçları şunlardır;
   Hristiyan halka hoşgörülü davrandığını göstermek,
   Hristiyan dünyasının (Katolik-Ortodoks) birleşmesini önlemek,
   Katolik Kilisesi’ne karşı güç oluşturmak,
   Ortodoks Kilisesi’ni kontrol altında tutarak,Ortodoksların Osmanlının Avrupa seferlerinde desteğini almayı amaçlamıştır.
Hıristiyanlığın iki merkezi vardı. Biri KATOLİKLİĞİN merkezi ROMA(VATİKAN), diğeri de ORTODOKSLUĞUN merkezi İstanbul (FENER) idi. Fatih İstanbul'u alarak, buradaki Ortodoks cemaati dini inanç ve ibadetinde serbest bırakmış ve tüm Ortodoks Hıristiyanların koruyuculuğunu üslenmiş, böylece Hıristiyan dünyasındaki MEZHEP BİRLİĞİNİ engellemiştir. (İstanbul'un Fethinden önce Katolik ve Ortodoks mezhepleri birleşmeye çalışıyorlardı.) Fatih Katoliklerin merkezi Vatikan'ı da (Roma) ele geçirmek istiyordu. Bu yüzden GEDİK AHMET PAŞA komutasındaki Osmanlı donanması İtalya'nın güneyine çıkarma yapmış ve buradaki OTRANTO kalesini ele geçirmiştir. Ancak Fatih'in ölümü İtalya Seferinin yarıda kalmasına sebep olmuştur.

BİZANS'IN YENİDEN DİRİLTİLMESİNİ ÖNLEMEK İÇİN YAPILAN ÇALIŞMALAR
Bizans İmparatorluğu’nun 1453’te yıkılmasından sonra bu soydan gelen kişilerin bazıları Trabzon’,bazıları da Mora’ya kaçarak burada küçük devletler kurmuşlardı.Ancak bunların amaçlarının Bizans’ı yeniden diriltmek olduğunu gören FATİH,onların bu ümitlerini söndürmek amacıyla;
   Bizans hanedan üyelerinin kaçtığı MORA Yarımadası'nı fethetti (1460)
   Bizans hanedan üyelerinin kaçtığı Trabzon Rum imparatorluğuna son verdi (1461)

FATİH DÖNEMİNDE DEVLET TEŞKİLATINDAKİ GELİŞMELER

1.    Osmanlı Devleti'nin ilk altın parası bastırılmıştır.SULTANî
2.    Topkapı Sarayı yapılmıştır.Burada Enderun Mektebi açılmıştır.
3.    İstanbul'da Sahn-ı Seman Medresesi ve Fatih Medresesi kurulmuştur.
4.    Kanunname-i Ali Osman hazırlanmıştır.
5.    Divan-ı Hümayun(meclis)’a Sadrazam (başbakan) başkanlık etmeye başlamıştır.

GENEL DURUM: Devlet yönetimi “MUTLAK MERKEZİYETÇİ BİR İMPARATORLUK” şeklini almıştır

MUTLAKİYET : Siyasi iktidarı bir hükümdarın kayıtsız şartsız elinde bulundurduğu yönetim şeklidir.

FATİH DÖNEMİ İLE İLGİLİ BİRKAÇ ÖNEMLİ NOT
   Padişah emriyle öldürülen İLK sadrazam ÇANDARLI HALİL PAŞA’dır.
   İLK kez BALKANLARIN fethini tamamlayan FATİH dir.
   İLK ALTIN para FATİH zamanında bastırıldı.(paranın ismi SULTÂNİ)
   Karadeniz İLK kez Fatih döneminde bir Türk gölü haline gelmiştir.
   Fethin sembolü olan Ayasofya da İLK Cuma Namazı fetihten üç gün sonra 1 Haziran 1453 günü Akşemseddin tarafından kıldırılmış olup cemaat arasında Fatih ve Onun şanlı askerleri hazır bulunmuşlardır.
   Fatih Sultan Mehmed tarafından İstanbula tayin edilen İLK VALİ Karıştıran Süleyman Bey’dir.
   İLK İstanbul Kadısı Hızır Bey Çelebi olup; bugünkü Kadıköy semti Ona tahsis edildiği için bu adı almıştır.
   Devşirmelerden olup da Sadrazamlık makamına yükselen İLK kişi, fetihten sonra Fatih Sultan Mehmed tarafından tayin edilen Mahmud Paşa’dır.
   HAVAN topu İLK defa İSTANBUL’UN FETHİ’nde kullanıldı.
   İLK Osmanlı KANUNLARI Fatih KANUNNAMESİ dir.(Kanunâme-i Âli Osman)
   Kalelerin topla yıkılabileceği İlk kez İSTANBUL’UN FETHİ ile anlaşıldı.
   İstanbula defnedilen ilk padişah Fatih Sultan Mehmed’dir.
   Vezir-i azamlar(Sadrazam) İLK defa FATİH zamanında DİVANA başkanlık etmişlerdir.
   İPEKYOLU ,İLK defa FATİH’ in Kırım’ı fethiyle(1478) Osmanlı denetimine girmiştir.
   Osmanlı Devletinde İLK ELÇİ bulundurma hakkını kazanan ve ilk ticari ayrıcalıkları elde eden devlet Venedik’tir(1479).

II. BAYEZIT DÖNEMİ (1481–1512)

DÖNEMİN ÖNEMLİ OLAYLARI

1.   Cem Sultan Olayı
2.   Osmanlı-Venedik İlişkileri
3.   Osmanlı-İran İlişkileri ve Şah Kulu İsyanı
4.   Osmanlı-Memlük İlişkileri
5.   Anadolu'da Türk Birliğini Sağlama Çabaları.

1.   Cem Sultan Olayı (1481-1495)
Fatih'in ölümüyle oğulları II. Bayezıt ve Cem Sultan arasında taht kavgası başlamış, Cem Sultan Bayezıt'a yenilmiş ve Mısır'daki Memlük Devletine sığınmıştır. Bir süre sonra yeniden Anadolu'ya gelen Cem Sultan tekrar taht mücadelesine girişmiş ancak yine başarısız olarak bu defa da Rodos adasına kaçarak buradaki SAİNT JEAN ŞÖVALYELERİ’ne sığınmıştı. Şövalyeler Cem'i Papaya teslim etmişler, daha sonra Fransa'ya gönderilen Cem burada ölmüştür(1495).Osmanlı Devleti yaklaşık 15 yıl bu olayla uğraşmak zorunda kalmıştır.
NOT: Cem Sultan Olayı Avrupalı Devletlerin araya girmesiyle uluslararası bir sorun haline gelmiştir.

Cem Olayının Osmanlı Devletine Etkileri
   Cem'in Hıristiyanların eline geçmesi, batılı devletlerin Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışmasına neden olmuştur.
   Osmanlılar'ın batıdaki fetihlerinin durmasına neden olmuştur.
   Cem Sultan'ın Memlükler'e sığındığı dönemde bu devlet tarafından padişah gibi karşılanıp himaye görmesi, Osmanlı-Memlük ilişkilerinin daha da bozulmasına sebep olmuştur.
   Papa'nın bakım masrafı diye yüklü miktarda para alması Osmanlı maliyesini zayıflatmıştır.
   Bu olay, II. Bayezıd'ın Şii tehlikesine karşı gereken önemi vermemesine neden olmuştur.
   Bu olaydan dolayı İspanya’daki Müslüman devlet olan Endülüs Emevilerine gereken yardım yapılamamıştır.

2.     Osmanlı-Venedik İlişkileri
Venediklilerin,Mora halkını Osmanlılara karşı kışkırtması sonucunda 1499’da Osmanlı-Venedik savaşı başlamıştır.Osmanlı Devleti,ilk önemli deniz zaferini bu savaşta kazanmıştır.İnebahtı,Modon,Koron ve Navarin kaleleri Venediklilerden alınmış,böylece Venedikliler 1502’de Mora’dan tamamen çıkarılmıştır.

3.     Osmanlı-İran (Safevi) İlişkileri
İran'da Akkoyunlu Devleti'nin yerine 1502’de Şah İsmail tarafından SAFEVİ DEVLETİ kurulmuştu.
Safeviler’in amaçları;
•   Doğu Anadolu'yu ele geçirmek istiyorlardı.
•   Anadolu'ya gönderdikleri dervişlerle Şii mezhebini Anadolu'da yaymaya çalışıyorlardı.
Safevilerin bu faaliyetleri sonucu 1511 yılında Anadolu'da ŞAH KULU İSYANI çıktı (1511).O sırada Trabzon valisi olan Şehzade SELİM (Yavuz), babası II. Beyazıt’ın Safevi ve şii tehlikesine karşı yeterli önlem almaması üzerine yeniçerilerin ve devlet adamlarının desteğiyle babasını tahttan indirerek padişah oldu.

4.   Osmanlı-Memlük İlişkileri (Fatih-II.Bayezid dönemleri)
Fatih döneminde bozulan Osmanlı-Memlük ilişkileri II.Bayezid döneminde savaşa dönüşmüştür.
     Osmanlı Memluk ilişkilerinin bozulma sebepleri
   Fatih Döneminde Hicaz su yolları meselesi. (Fatih Memluk Sultanına Mekke yolunda gerekli önlemlerin alınarak hacıların rahatça seyahat etmelerinin sağlanmasını rica etmiş,ayrıca Hicaz su yollarının tamir edilmesini istemişti.Ancak Memluklar bu isteği iç işlerine karışma şeklinde yorumlamışlardı.)
   Memlüklerin,Fatih döneminde Karamanoğullarını Osmanlılara karşı desteklemesi
   II.Bayezid döneminde Memlükler'in Cem Sultan'ı himaye etmeleri ve II. Bayezid’e karşı desteklemeleri,
   Osmanlı Devleti ile Memluk Devleti arasında yer alan Güneydoğu Anadolu'daki Dulkadiroğulları Beyliği yüzünden iki devletin çekişmesi (Memlükler bu devleti egemenlik altına alıp genişlemek istiyordu)

SONUÇ: Osmanlı Devleti ile Memluklar arasında 6 yıl süren (1485-1491) savaş yaşandı. Bu savaş süresince iki taraf birbirlerine karşı üstünlük sağlayamadılar.Bu savaşlardan biri 1488 tarihli AĞAÇAYIRI MEYDAN SAVAŞI’dır.

5.   Osmanlı-Karamanoğulları İlişkileri / Karamanoğulları Beyliğine Son Verilmesi (1487):
Osmanlı Devleti ile Karamanoğulları arasında ilk mücadeleler ve ilk savaş Sultan I.MURAT döneminde başlamıştı (1387). Yıldırım Bayezid döneminde de 1397’de Osmanlı hakimiyetine alınan bu beylik 1402 Ankara Savaşı’ndan sonra tekrar kurulmuştu.Karamanoğulları Beyliği’nin Fatih döneminde Memlüklerle arasının iyi olması ve İstanbul’un fethi sırasında da Osmanlı’ya karşı Venediklilerle anlaşma yapması,II. Beyazıt döneminde de Cem olayına karıştıkları için bu beylik kesin olarak ortadan kaldırıldı(1487)
6.   Kili ve Akkerman kaleleri alınarak Boğdan'ın fethi tamamlanmıştır(1484)
Sonuçları:
   Osmanlı'nın Kırım ile Balkan toprakları birleşti
   İlk Osmanlı -Lehistan ilişkisi başladı.
   Karadeniz tam anlamıyla bir Türk gölü haline gelmiştir.

II.BAYEZİD DÖNEMİ İLE İLGİLİ BİRKAÇ ÖNEMLİ NOT
   Dünyada İLK defa YİVLİ-SETLİ toplar II.BAYEZID zamanında yapılmıştır
   İLK defa Avrupa Devletlerinin Osmanlı devletinin İÇ İŞLERİNE karışmasına neden olan olay CEM SULTAN ‘ın Papaya sığınmasıdır.
   İLK Osmanlı-Lehistan ilişkileri II.Bayezid döneminde başlamıştır.
   Dünyada İLK standart kanun Kanunname-i İhtisab-ı Bursa (Bursa Belediyesi Kanunu), dünyanın ilk standart kanunudur. Sulan II. Bayezid zamanında, 1502 yılında yürürlüğe giren kanun o günün ilk, bugünün hala eskimemiş kanunudur.

YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ(1512-1520)

Babası II. Beyazıt’ın,doğudaki Safevi tehlikesine karşı önlem almaması üzerine, Yavuz Sultan Selim yeniçerilerin ve devlet adamlarının desteğiyle babasını tahttan indirerek padişah oldu.

NOT: Bu olay,Yeniçerilerin bir şehzadenin tahta geçmesinde doğrudan rol oynadıkları ilk gelişmedir.

YAVUZ DÖNEMİNİN ÖNEMLİ OLAYLARI:
1-   Şehzadeler Sorunu
2-   İran Seferi ve Çaldıran Savaşı (1514)
3-   Turnadağ savaşı (1515)
4-    Mısır Seferi (Memluk Seferi)

1.   ŞEHZADELER SORUNU
Yavuz Sultan Selim babasının yerine tahta geçtikten sonra, ağabeyleri Ahmet ve Korkut'un tahtı ele geçirmelerini engellemek amacıyla Fatih Kanunnamesine dayanarak şehzadeleri etkisiz hale getirdi.
NOT: Böylece Yavuz, Cem olayına benzer bir olayın yaşanması ve Avrupa’nın işe karışmasını engellemiş oldu.
2.   İRAN SEFERİ VE ÇALDIRAN SAVAŞI (1514)
Sebep: Safevilerin Doğu Anadolu'yu ele geçirmek istemeleri ve Şiilik propagandası yapmaları.
Savaş: 1514 yılında Safevi Devleti hükümdarı ŞAH İSMAİL ile Osmanlı Hükümdarı YAVUZ arasında ÇALDIRAN ovasında yapıldı. Savaşı Osmanlılar kazandı.(23 Ağustos 1514)
Önemi: Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da Şiilik tehlikesi ortadan kalktı.
3.   TURNADAĞ SAVAŞI (1515)
Bu savaşla Anadolu Beyliklerinin (Dulkadiroğulları ve Ramazanoğulları) siyasi varlığı kesin olarak sona erdi.
* Ramazanoğulları, kendi istekleri ile Osmanlılara katılan son beyliktir.
* Dulkadiroğulları Beyliği, Osmanlı devletine savaşarak katılan son beyliktir. Bu beyliğin katılması ile Osmanlılar Anadolu Türk birliğini kesin olarak sağlamışlardır.

YAVUZ’UN MISIR SEFERİ (MEMLÜK SEFERİ)
Mısır Seferi’nin Sebepleri

   Fatih döneminde başlayan Hicaz su yolları meselesi,
   II.Bayezid döneminde Memlukların Cem Sultan'ı himaye etmeleri,
   Osmanlılar ile Memlükler arasında Dulkadiroğulları Beyliği’nin topraklarına hakim olma konusundaki çekişme.
   Memlukların Şah İsmail ile ittifak kurmaları
   Yavuz'un Memlük topraklarını ele geçirerek BAHARAT YOLU’ nu denetim altına almak istemesi.
   Her iki devletinde Türk-İslam dünyasının lideri olma mücadelesi.

Savaşlar: Yavuz Sultan Selim 1516' da MERCİDABIK Savaşında Memluk ordusunu yenerek Suriye ve Filistin topraklarına sahip oldu.1517'de RİDANİYE Savaşında Memluk ordusunu ikinci kez yenerek, bu devleti ortadan kaldırdı. Mısır toprakları Osmanlılara katıldı.

Mısır Seferi’nin Sonuçları

   Memlük Devleti yıkılmış, bu devlete ait Suriye, Filistin, Hicaz,Mısır toprakları Osmanlılara katıldı
   Bu sefer sırasında elde edilen ganimetlerle Osmanlı hazinesi zenginleşmiştir.
   Baharat yolunun denetimi Osmanlı Devletine geçti.Bunun sonucunda Avrupalılar yeni ticaret yolları aramaya başlamışlar,böylece Coğrafi Keşifler başlamış,Avrupalıların Ümit Burnu’nu bulması Osmanlı Devleti’nin Baharat Yolu’ndan beklediği ticari kazancı elde etmesini engellemiştir.
   Halifelik ve İslam'ın kutsal emanetleri Osmanlılara geçti. Böylece Osmanlı Devleti İslam Dünyasının Lideri oldu.Yavuz Sultan Selim ise;İlk Osmanlı Halifesi olmuştur.
   Venedikliler Kıbrıs Adası için Memluklara verdikleri vergiyi Osmanlılara vermeye başladılar.
   Mısır’ın fethedilmesiyle Kıbrıs adasının fethi için önemli bir üs elde edilmişitir.

YAVUZ SULTAN SELİM'İN DOĞU SİYASETİ: Yavuz Sultan Selim'in amacı bütün Türkleri ve Müslümanları tek bayrak altına toplayarak Türk-İslam birliğini sağlamaktı.
NOT : Yavuz’un İran ve Mısır seferleri sonucunda buralarda bulunan kültürel eserler İstanbul’a getirilmiş,böylece Osmanlı kültüründe doğunun etkisi artmıştır.

YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ İLE İLGİLİ BİRKAÇ ÖNEMLİ NOT
   Osmanlı Devleti-İran arasındaki İLK büyük savaş ÇALDIRAN SAVAŞI dır.(1514)
   Osmanlı Padişahlarından İLK halife YAVUZ SULTAN SELİM(1512-1520)dir.
   Yeniçerilerin bir şehzadenin tahta geçmesinde doğrudan rol oynadıkları İLK gelişme;YAVUZ’un,babası II.Bayezid’i,doğudaki Safevi tehlikesine karşı önlem almaması üzerine yeniçerilerin desteğiyle tahttan indirmesidir.
   Osmanlıların Kuzey Afrika’daki hakimiyeti İLK defa MISIR‘IN FETHİ ile başlamıştır(1517)
   YAVUZ’un Mısır ve Hicaz’ı fethetmesiyle BAHARAT TİCARET YOLU İLK defa Osmanlıların denetimine girdi.

KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ(1520-1566)

Yavuz Sultan Selim'in Şark Çıbanı hastalığından ölmesi üzerine oğlu I. Süleyman herhangi bir taht kavgasına girmeden padişah olmuştur. Çünkü Yavuz'un hayattaki tek oğluydu.

DÖNEMİN OLAYLARI VE ÖZELLİKLERİ

A)   İÇ İSYANLAR (Mısır ve Anadolu İsyanları)

1)   Canberdi Gazali İsyanı (1521) : Yavuz tarafından Suriye Valiliğine atanan eski Memluk komutanlarından Canberdi Gazali, Yavuz'un ölümünü fırsat bilerek ayaklanmış ve ortadan kaldırılmıştır.
2)   Ahmet Paşa İsyanı (1524) : Kanuni döneminde sadrazam olmayı beklerken Mısır’a vali olarak tayin edilen Ahmet Paşa ayaklanmış ve ortadan kaldırılmıştır.
NOT : Bu iki isyan hareketi, Memluk Devletini yeniden kurmak amacıyla ortaya çıkmıştır. Mısır isyanları olarak da bilinmektedir.

3)   Baba Zünnun İsyanı (1526) : Yozgat’ta arazi meselesinden ve vergilerin ağır olduğu konusunda çıkmış gibi gösterilen bir Şii ayaklanmasıdır.
4)   Kalenderoğlu (Kalender Çelebi ) İsyanı ( 1527) : Tımarların haksız yere ellerinden alındığını ileri sürerek ve Konya'da Hacı Bektaş-ı Veli soyundan geldiğini ileri süren Kalenderoğlu tarafından çıkarılmış bir şii ayaklanmasıdır.
NOT : Bu iki isyan hareketinin ortak noktası,Anadolu’da Şiiliği yaymak isteyen ayaklanma olmalarıdır.

B)   AVRUPA İLE İLİŞKİLER (MACAR, AVUSTURYA, ALMANYA)

1)   Belgrat'ın Alınması (1521) : Macarlardan Belgrat'ın alınmasıyla Orta Avrupa'nın kapıları Osmanlılara açıldı.
2)   Rodos Adasının Fethi (1522): Rodos Sain Jean Şövalyelerinin elinde buluyordu. Şövalyeler Akdeniz'deki Türk ticaret gemilerine büyük zararlar veriyorlardı. Bu adanın alınmasıyla bu tehdit ortadan kalktı.

3)   Mohaç Meydan Savaşı ve Macaristan’ın Fethi (29 Ağustos 1526)
   Osmanlı Devleti’nin 1521’de Belgrad’ı fethinden sonra Osmanlı-Macar ilişkileri iyice bozulması,
   Alman İmparatoru Şarlken’in Avrupa birliğini sağlamak amacıyla İspanya'yı ele geçirmiş, Fransa Kralı Fransuva'yı 1525 Pavia savaşında esir almıştı. Fransuva'nın annesinin isteği üzerine, Kanuni Fransa'ya destek olmak için II. Macaristan seferine çıktı ve Macarları Mohaç ovasında yendi(1526)
   Bu zaferle Macaristan Osmanlı devletine bağlandı.
   Mohaç Meydan Savaşı,dünya tarihinin en kısa süren meydan savaşıdır.(yaklaşık 2 saat)
   Orta Avrupa’da Osmanlı egemenliği güçlenmiştir.
   Osmanlı Devleti ile Avusturya komşu olmuş ve uzun yıllar devam edecek savaşlar başlamıştır.
NOT: Kanuni Macaristan'ı Osmanlı topraklarına katmamış, himaye altına almıştır. Bunun nedeni; Osmanlıların Kutsal Roma Germen İmparatorluğu ile Osmanlı Devleti arasında bir tampon bölge oluşturmak istemesidir.

4)   I. Viyana Kuşatması (1529):
Avusturya Arşidük’ü (Kralı) Ferdinand ölen Macar kralı II. Lui’nin kız kardeşiyle evliydi ve Macaristan tahtının kendisine ait olduğunu iddia etmekteydi. Macar tahtının Jan Zapola’ya (Yanoş) verilmesini kabul etmeyen Avusturya Arşidükü Ferdinand Budin’i kuşattı. Osmanlı devleti Macaristan’a yardım göndererek Budin’i geri alıp Jan Zapola’ya geri verdi. Avusturya’yı savaşa zorlamak amacıyla 1529’da Viyana kuşatıldı. Akıncılar şehrin içlerine kadar girdiler. Kuşatma kaldırıldı. Kuşatmanın kaldırılma sebepleri:
Ancak;
a)   Kış mevsiminin yaklaşması,
b)   Ağır topların getirilmeyişi,
c)   Cephane ve erzağın yetersiz oluşu.
d)   Kuşatma Avrupa’da büyük bir heyecan uyandırmıştır.

5)   Almanya Seferi (1532)
Sebebi: Avusturya Kralı Ferdinand'ın Kanuni'nin İstanbul'a geri dönmesinden sonra tekrar Macaristan'a saldırması.
Sefer: Kanuni Ferdinand ve Şarlkenle bir meydan savaşı yapmak umuduyla Almanya içlerine kadar ilerledi. Ancak Şarlken ve Ferdinand karşısına çıkma cesareti gösteremeyince İstanbul'a döndü.
•   İstanbul Antlaşması (1533)
Ferdinand'ın barış isteği üzerine İLK Osmanlı-Avusturya Antlaşması İstanbul'da imzalandı (1533).
Maddeleri:
   Avusturya kralı protokol bakımından Osmanlı sadrazamına (başbakanına) denk olacak.
   Avusturya elinde tuttuğu Macar toprakları için Osmanlılara vergi verecek.
•   Önemi: Bu antlaşma,Osmanlı Devleti'nin Orta Avrupa'daki üstünlüğünün bir kanıtıdır.
•   NOT: Bu üstünlük 1606 yılında yine Osmanlı Devleti ve Avusturya arasında imzalanan ZİTVATOROK antlaşmasıyla sona ermiştir.
6)   Osmanlı-Fransız İlişkileri Ve Kapitülasyonlar (1535)
İlk Osmanlı-Fransız ilişkisi Fransa kralı I. Fransuva'nın Almanya İmparatoru (Kutsal Roma Germen) Şarlken ile yaptığı savaşta esir düşmesiyle başlamıştı. Bunun üzerine Fransuva'nın annesi dönemin en güçlü devleti Osmanlı Devletinden yardım istemişti (1525). Bunun üzerine Kanuni Macaristan seferine çıkarak Mohaç'da Macarları yenmiş, sonrada Avusturya ve Almanya seferlerine çıkmıştı.
Kapitülasyonlar: Ticaret, hukuk, gümrük gibi alanlarda devletlerin birbirlerine tanıdıkları imtiyazlardır.
Kanuni Sultan Süleyman 1535'de Fransızlarla KAPİTÜLASYON antlaşması imzalamıştır.Kanuni’nin Fransızlara kapitülasyon vermesindeki amaçları şunlardır;
   Fransa’yı kendi yanına çekerek Avrupa Hristiyan birliğini bozmak,
   Osmanlıların Avrupa siyasetinde etkili olmasını sağlamak,
   Akdeniz ticaretini canlandırmak
   Osmanlı gümrük gelirlerini arttırmak,
   Osmanlı ticaret mallarını Fransızlar aracılığıyla Avrupa’ya pazarlamaktır.

Kapitülasyonlarla İlgili Önemli Notlar:
   1535’te imzalanan bu kapitülasyon antlaşması süresiz değildi. İki hükümdarın yaşadığı dönemde geçerli olacaktı. Ancak Kanuni'nin ölümünden sonra Fransızların isteğiyle 5 kez yenilenmiş ve kapitülasyonlar I. Mahmut döneminde 1740'da sürekli hale getirilmiştir.
   Devletin gücünü koruduğu dönemlerde önemli bir sorun yaratmayan kapitülasyonlar, devletin gücünün azalmasına paralel olarak ve Avrupa'da sanayinin gelişmesiyle önemli bir sorun olmuştur.
   Başlangıçta sadece Fransızlara verilen bu haklar genişletilerek, diğer Avrupa devletlerine de verilmiştir.
   24 Temmuz 1923 tarihli Lozan Barış Antlaşmasıyla Kapitülasyonlar tamamen kaldırılmıştır.

C)   DENİZLERDE GELİŞMELER

1)   Rodos Adasının Fethi (1522): Rodos Sain Jean Şövalyelerinin elinde buluyordu. Şövalyeler Akdeniz'deki Türk ticaret gemilerine büyük zararlar veriyorlardı. Bu adanın alınmasıyla bu tehdit ortadan kalktı.
2)   Barbaros Hayrettin Paşa'nın Osmanlı Hizmetine Girmesi ve Cezayir’in Osmanlı topraklarına katılması (1533)
Barbaros Akdeniz'de faaliyet gösteren bir Türk korsanı idi. Kuzey Afrika'da başarılar kazanmış ve Osmanlılardan aldığı destek kuvvetlerle CEZAYİR’e sahip olmuştu. Osmanlı Donanması, kara ordusu kadar güçlü değildi. Bu yüzden Kanuni Sultan Süleyman Barbaros'u Osmanlı Hizmetine girmeye çağırdı. Barbaros'un bu teklifi kabul etmesiyle Osmanlı donanması güçlenirken, Cezayir de Osmanlı topraklarına katılmış oldu.

3)   Preveze Deniz Savaşı (28 Eylül 1538):Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasıyla, Andrea Dorya komutasındaki Haçlı donanması (Venedik,Ceneviz,Malta,İspanya ve Portekiz donanmaları) arasında yapılan bu deniz savaşını Osmanlı Devleti kazandı.
Önemi: Preveze deniz zaferiyle Akdeniz’deki Osmanlı Egemenliği kesinlik kazanmış, Akdeniz bir Türk gölü haline gelmiştir.

4)   Nice (Nis) Kuşatması (1543): Fransa Kralı I.Fransuva ile Alman İmparatoru Şarlken arasında devam eden mücadeleler sırasında I.Fransuva Nis kentini kuşatmış ve bu sırada da Osmanlıdan yardım istemişti.Kanuni, Barbaros Hayrettin Paşa’yı Fransa'ya yardım amacıyla göndermiş ve Barbaros ,Fransız donanmasıyla birleşerek Nis'i kuşattı,kaleyi ele geçirdi ve bu kale Fransızlara verilmiştir.(1543).
5)   Trablusgarp'ın Alınması (1551): Sinan Paşa ve Turgut Reis 1551 yılında Malta Şövalyelerinin elindeki Trablusgarp'ı aldı.
6)   Cerbe Deniz Savaşı (1559): Andrea Dorya komutasındaki Haçlı Donanması ile Turgut Reis ve Piyale Paşa'nın komutalarındaki Osmanlı kuvvetleri arasındaki bu deniz savaşını Osmanlılar kazandı.
Önemi: 1538 tarihli Preveze Deniz Zaferi’nden sonra Osmanlıların en büyük deniz savaşı Cerbe Deniz Savaşı’dır.Bu zaferle Batı Akdeniz ve Kuzey Afrika’da Türk egemenliği kesinleşmiştir.

7)   Hint Deniz Seferleri (1538–1553) ve Sonuçları
   Hint deniz seferlerinin düzenlenmesinde etkili olan faktörler şunlardır;
   Coğrafi Keşifler sonucunda Hint deniz ticaretinin Portekizlilerin denetimine girmesi,
   Portekizlilerin,Hint denizinde Müslüman tüccarların ticaretini engellemesi,
   Portekiz’in baskısı altındaki Hindistan İslâm devletlerinin (Gücerat İslâm Devleti) Osmanlı Devleti’nden yardım istemesi etkili olmuştur.
AÇIKLAMA : Osmanlı Devleti,Portekizlilerin Hint denizindeki bu egemenliklerini kırmak amacıyla 15 yıllık sürede toplam 4 kez Hind Deniz Seferleri düzenlenmiştir.
   I.Hint Seferi 1538 Süleyman Paşa,
   II. Hint Seferi 1551 Piri Reis,
   III. Hint Seferi 1552 Murat Reis,
   IV. Hint Seferi 1553 Seydi Ali Reis katılmıştır.

Hint Deniz Seferlerinin Sonuçları şunlardır;
•   Osmanlı Devleti'nin Hint deniz seferlerine gereken önemi vermemesi, donanmanın okyanuslara dayanıksız olması gibi sebeplerden dolayı istenilen sonuç elde edilememiş, birtakım başarılar kazanılmışsa da bu seferler başarısız olmuştur.
•   Hint deniz seferleri sonucunda Arap Yarımadası, Habeşistan, Sudan, Eritre Osmanlı hâkimiyetine girdi.
•   Kızıldeniz Türk gölü oldu.
D) OSMANLI - İRAN İLİŞKİLERİ
İran üzerine Irakeyn (1534), İran (1548) ve Nahcivan (1553 -1555) seferleri olmak üzere üç sefer düzenlenmiştir. Bu seferler sonucunda Osmanlı Devleti galip gelmiş ve İran'ın barış istemesi üzerine Amasya Antlaşması imzalanmıştır (1555)
•   Not 1: Osmanlı Devleti ile İran arasında imzalanan ilk anlaşmadır.
•   Not 2: Bağdat Osmanlı hâkimiyetine girmiştir.

KANUNİ DÖNEMİ İLE İLGİLİ BİRKAÇ ÖNEMLİ NOT

   KANUNİ’nin Rumeliye yaptığı İLK sefer BELGRAD seferidir(1521)
   Viyana İLK defa KANUNİ tarafından kuşatıldı.(1529)
   İLK Osmanlı-Avusturya Antlaşması olan İstanbul Antlaşması(1533),Kanuni döneminde imzalanmıştır.
   Preveze Deniz Savaşından sonra Türkler İLK defa AKDENİZ de üstünlüğü ele geçirdiler.(1538)
   Kaptan-ı Derya ,Reis’ül –Küttap İLK defa KANUNİ zamanında divan üyesi oldu.
   Osmanlılarla İran arasında imzalan İLK antlaşma AMASYA ANTLŞAMASI dır.(1555)

II.SELİM DÖNEMİ (1566-1574)

Kanuni’nin 1566 yılında ölümüyle tahtın tek varisi olan (diğer kardeşlerini Hürrem Sultan’ın etkisiyle Kanuni ortadan kaldırmıştır) Kütahya valisi Şehzade Selim başa geçti. Hem dirayet hem de ilim noktasında kendinden önceki padişahların seviyesinde değildi. Bu dönem de kazanılan başarılarda sadrazam Sokullu Mehmet Paşa'nın dirayetli siyasetinin de rolü büyüktür. Bu sebeplerden ötürü bu dönemi Sokullu dönemi olarak adlandırmak daha doğrudur. Osmanlı tarihinde ilk defa ordunun başında sefere çıkmayan padişah olan II. Selim aynı zamanda İstanbul’da ölen ilk padişahtır. Edirne’de Selimiye camiini inşa ettirmiştir.

DÖNEMİN ÖNEMLİ OLAYLARI
Avusturya ile Antlaşma (1558)
Zigetvar seferinden sonra Avusturya Arşidükü Maksimilyen’in barış istenesi üzerine 1533 İstanbul antlaşmasına benzer bir antlaşma imzalandı. 1593 yılına kadar savaş yapılmadı. Avusturya’ya da bazı ayrıcalıklar tanındı.
Yemen’in Fethi (1568)
Yemen I. Hint seferi sonrasında Hadım Süleyman Paşa tarafından alınmış fakat denetim bir türlü sağlanamamıştı. Topal Mutahhar isyan etti. İki eyalet olarak düzenlenen Yemen tek eyalet haline getirilerek Özdemiroğlu Osman Paşa vali olarak gönderildi. Mısır valisi Sinan Paşa’nın da desteğini alan Özdemiroğlu kesin Osmanlı hakimiyetini sağladı.
Sakız Adasının Fethi (1568)
Sakız adası Cenevizlilerin elinde bulunuyordu. Fatih döneminden beri adadan vergi alınıyordu. Adanın korsan yatağı haline gelmesi üzerine Kaptan-ı Derya Piyale Paşa tarafından Sakız alındı.
Endonezya (Sumatra) Seferi (1568-1569)
Portekiz saldırıları karşısında Sumatra adasında hüküm süren Açe sultanlığı Osmanlı devletinden yardım istedi. Kurtoğlu Hızır Reis görevlendirildi. Endonezya’daki Müslüman Açe sultanlığına Portekizlilere karşı savaş araç gereçleri ve uzman asker yardımında bulunuldu.
Kıbrıs’ın Fethi (1571)
Nedenleri:
1.   Kıbrıs’ın jeopolitik konumunun çok önemli olması
2.   Anadolu, Suriye ve Mısır arasındaki deniz yolu güvenliğinin adayı almayı zorunlu hale getirmesi
3.   Venediklilerin Osmanlı tüccar ve gemilerine saldırması
4.   Kıbrıs’ın zengin bir ülke olması
5.   Doğu Akdeniz hakimiyetinin adanın alınmasını zorunlu kılması
II. Selim adanın fethini istemesine rağmen Sokullu buna karşı çıkıyordu. Sokullu adanın fethinin Avrupalıların haçlı seferine sebep olacağını ileri sürüyordu. Vezir Lala Mustafa paşa serdarlığında ve komutasındaki donanma ve ordu bir yıllık savaştan sonra adayı fethettiler. Antalya, Adana ve Yozgat sancaklarından getirilen halk adaya yerleştirildi.
Sonuçları:
1.   Doğu Akdeniz tamamen Osmanlı egemenliğine girdi.
2.   Mısır yolunun güvenliği sağlandı.
3.   Anadolu’yu savunmak üzere bir iç savunma hattı oluşturuldu.
4.   Kıbrıs’ın fethi, İnebahtı deniz savaşına sebep oldu.
İnebahtı Deniz Savaşı (1571)
Kıbrıs adasının alınması Avrupa devletlerini harekete geçirdi. Papanın teşviki ile kurulan haçlı donanmasına Venedik, İspanya, Malta, Papalık ve diğer İtalya devletleri katıldı. Don Juan idaresindeki haçlı donanması İnebahtı yakınlarında yapılan savaşta Osmanlı donanması yok etti. Sadece Uluç( Kılıç ünvanı verilecek) Ali Reis büyük bir başarı göstererek donanmanın bir kısmını kurtarabildi. Kapdanıderya Müezzinzade Ali Paşa kara askerleriyle savaş yapması yenilgide etkili olmuştur. Haçlı donanması da büyük yara almıştı. Osmanlı Donanması ilk kez yakılmıştır.
Osmanlı donanması kısa süre içinde tekrar oluşturuldu.(1572) Venedikliler barış istemek zorunda kaldılar. Vergi ödemeyi ve Kıbrıs’ın Osmanlı toprağı olduğunu kabul ettiler. Sokullu bu yenilgi üzerine “Kıbrıs’ı almakla kolunuzu kestik. Siz İnebahtı’da sakalımızı tıraş ettiniz. Kesilen kol çıkmaz ama kesilen sakal daha gür çıkar ” sözünü söylemiştir. Donanma yeniden inşa edilmiş ama yapılan bu büyük harcama Osmanlı ekonomini oldukça zorda bırakmıştır.
Tunus’un Fethi (1574)
Tunus Barboros hayrettin Paşa döneminde fetih edilmiş ancak, İspanyollar 1543 de geri almıştı. İnebahtı yenilgisinden sonra tekrar oluşturulan Osmanlı donanması 40 yıldır İspanyolların elinde olan Tunus’a Yemen valisi Kılıç Sinan Paşa ve Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa tarafından düzenlenen seferle 1574 de Tunus fethedilmiştir.

II.SELİM DÖNEMİ İLE İLGİLİ BİRKAÇ ÖNEMLİ NOT
   İLK defa ordunun başında sefere çıkmayan Padişah II.SELİM dir.
   İlk defa İstanbul’da doğan,İstanbul’da ölen padişah II.SELİM dir.
   Valide Sultan adıyla anılan ilk padişah anası, II. Selimin hanımı ve III Muradın anası olan Nur Banudur.

III.MURAT DÖNEMİ (1574-1595)

Osmanlı toprakları bu dönemde en geniş sınırlara ulaşmıştır. Yeniçeri ocağına devşirme dışı kimseler de ilk kez bu dönemde alınmıştır. 1578’te İngiltere’ye de ilk kapitülasyon verilmiştir. Sultan III.Murat hem YÜKSELME DÖNEMİ hem de DURAKLAMA DÖNEMİ padişahıdır.

DÖNEMİN ÖNEMLİ OLAYLARI

LEHİSTAN’IN HİMAYE ALTINA ALINMASI (1575) –POLONYA VE LİTVANYA-
İlk Osmanlı-Lehistan savaşı 1484’te II. Bayezid döneminde Kili ve Akkerman kalelerinin fethi esnasında yapılmıştı. Lehistan kralının veliaht bırakmadan ölümü üzerine Fransa’nın da desteğini alarak Osmanlı Devleti müdahale etti ve kendi adayı Erdel prensi Baturi’yi kral seçti. Böylece Lehistan Osmanlı himayesine girmiş oldu. Böylece Osmanlı devleti Baltık denizine ulaşmış oldu. 1587 yılına kadar Lehistan’da Osmanlı hakimiyeti devam etti.
FAS’IN HİMAYE ALTINA ALINMASI (1577)
Fas Sultanlığında taht mücadelesinin başlaması üzerine bir grup Portekiz’den bir grup ise Osmanlı’dan yardım istemişti. Portekiz’in müdahalesi üzerine Osmanlı devleti de Fas’a girdi.
Osmanlı kuvvetleri Ramazan Paşa idaresinde Vadi’s Sebil (Vadi’s Seyl-Kasrü’l-Kebir) Savaşı’nda Portekiz kuvvetlerini yok etti. Portekiz kralı Sebastian savaşta öldü. Fas’da Osmanlı taraftarı bir kişi kral seçilerek himaye altına alındı. Böylece Mısır’dan Fas’a kadar tüm Kuzey Afrika Osmanlı yönetimine geçti. Osmanlı devleti Hint deniz seferlerinde yenemediği Portekizleri karada mağlup etmişti. Bu savaştan sonra Portekiz kendisini uzun müddet toparlayamamış ve İspanyol işgaline uğramıştır. Hint ticaret yolunun kontrolü ise İngiltere ile Hollanda’ya geçmiştir.
OSMANLI-İRAN SAVAŞLARI (1578-1590): (Duraklama Dönemi başlığı altında da verilmiştir.)
II. İsmail Amasya anlaşmasını bozdu. Ancak fazla yaşamayınca önemli bir gelişme olmadı. İran’ın bölgeye yayılma gayretleri, Bölgedeki Sünni halka baskı yapması, Rus ilerlemesi, Kırımla doğudan kara bağlantısı kurma gayeleri ile Kafkasya seferi yapıldı. Geceleyin meşaleler altında devam eden (Meşaleler Savaşı) savaşları Osmanlı devleti kazandı. Kafkaslar Osmanlı denetimine girdi.
Ferhat Paşa (İstanbul) Anlaşması (1590)
İran’ın isteği ile yapılan bu anlaşmayla Tebriz, Karabağ, Gence, Gürcistan ve Luristan Osmanlı devletine bağlandı. Böylece doğudaki en geniş sınırlara ulaşılmış oldu.

Yeniçeri İsyanları: İran’la anlaşma yapıldıktan sonra yeni çeri isyanları oldu. İsyanların görünürdeki sebebi ulufe ise de asıl sebep devlet teşkilatındaki bozulmanın başlamasıdır. İlk defa yeniçeri ocağına rasgele kimseler bu dönemde alınmıştır. İsyan eden yeniçerilerin istekleri yerine getirilmiştir. 1589 da meydana gelen yeniçeri isyanına Beylerbeyi Vak’ası denir.
NOT :
1)   Yeniçeri Ocağı,Sultan I.Murat döneminde kurulmuş,II.Murat döneminde devşirme sistemi ve Kanun-u Kadim ile bu ocağın asker ihtiyacı karşılanmaya çalışılmış,II.Murat döneminde de bu ocağa kanuna aykırı olarak asker alınmaya başlanmıştır.
2)   Osmanlı Tarihi’nde ilk yeniçeri isyanı 1446’da Fatih’in ilk kez tahta çıkmasından sonra meydana gelen BUÇUKTEPE İSYANI’dır.

KAPİTÜLASYONLARIN YAYGINLAŞTIRILMASI
Sokullu döneminde; a)Avrupa devletleri arasında çekişmeyi artırmak b)Akdeniz ticaretini canlandırmak c)Fransa’yı rekabet içine sokmak amacıyla, 1568 yılında Avusturya’ya bazı ayrıcalıklar, 1578 yılında İngilizlere ilk kapitülasyonlar verildi. Fransa’nın ayrıcalıkları genişletildi.

AVUSTURYA SAVAŞLARI
1593 yılında Bosna ve Macaristan sınırında çetelerin halka saldırması ve Bosna Valisi Telli Hasan Paşa’nın pusuya düşürülerek öldürülmesi üzerine Avusturya’ya savaş ilan edildi. Avusturya üzerine yürüyen Sadrazam Koca Sinan Paşa ilk yıllarda başarılar kazandı ve Yanıkkale ele geçirildi. Bu savaşlar devam ederken III. Murad öldü.

III.MURAT DÖNEMİ İLE İLGİLİ BİRKAÇ ÖNEMLİ NOT
   Osmanlı Tarihi’nde İLK defa KANUN-U KADİM (Yeniçeri Ocağına asker alma kanunu) III.MURAT zamanında bozuldu.
   Yani Yeniçeri ocağına devşirme dışı kimseler de ilk kez bu dönemde alınmıştır.
   İngiltere’ye kapitülasyonlar İLK kez 1578’de bu dönemde verilmiştir.

SOKULLU DÖNEMİ (1564-1579)
Kanuni’nin son dönemlerinden itibaren Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa devlet işlerinde etkili olmaya başladı. II.Selim ve sonra da III.Murat’ın ilk beş yılında Sokullu,devlet işlerini üstlendiği için 1564-1579 yılları arasındaki döneme Osmanlı tarihinde SOKULLU DÖNEMİ denilmiştir.
Sokullu Döneminin Önemli Olayları şunlardır;
   1566’da Cenevizlilerden Sakız adası alınmıştır.
   1571’de Venediklilerin elinde bulunan Kıbrıs adası fethedilmiştir.Böylece Doğu Akdeniz tamamen Osmanlı egemenliğine girmiştir.
   1571’de İnebahtı’da Haçlılar (Papalık,Malta şövalyeleri,Venedikliler ve İspanyollar) tarafından Osmanlı donanması yakılmıştır.
   1574’te Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa,İspanyolların elinde bulunan Tunus’u fethetmiş ve Osmanlı topraklarına katmıştır.
   1575’te Lehistan Osmanlı egemenliği altına girmiş,böylece Osmanlı egemenlik sahası Baltık Denizi’ne kadar ulaşmıştır.
   1578’de Portekizlilerle yapılan Vadi’s-Sebil(Vadi’s Seyl) Savaşı’nı Osmanlıların kazanmasıyla FAS,Osmanlı egemenliğine girmiş, böylece Osmanlı Devleti’nin sınırları Atlas Okyanusu’na ulaşmıştır.
   SOKULLU’NUN KANAL PROJELERİ
a)   Don- Volga Kanalı Projesi (Astarhan Seferi)
Don ve İdil nehirlerinin birbirlerine en fazla yaklaştığı yerde 10 km.lik bir kanal açarak Karadeniz ve Hazar denizinin birbirine bağlanması amaçlanmıştır. Böylece:
   Hazar denizi kıyılarından Ruslar çıkarılacak.
   Altınordu’nun devamı olan Kazan ve Ejder hanlıkları Osmanlı egemenliğine alınacak.
   İran savaşlarında donanmadan yararlanılacak.
   Kırım güvence altına alınacak
   Orta Asya Türk hanlıkları ile ilişki kurulabilecek.
   İpek yolunu canlanacak
Bu projenin gerçekleştirilememesinin sebepleri şunlardır;
   Kırım hanının taraftar olmaması (Osmanlı devletinin Kazan ve Astarhan’ı alarak bölgedeki gücünün artmasını istememiştir.)
   Gönderilen askerlerin yetersizliği
   Rusların saldırıları
   Şiddetli soğuklar
NOT : Kanal 1952’de Ruslar tarafından açılmıştır.

b)   Süveyş Kanalı Projesi
Süveyş’te Akdeniz ile Kızıldeniz’i birbirine bağlıyacak bir kanal açılması projesi Yavuz döneminde gündeme gelmişti.
Böylece:
   Avrupalıların Ümit burnunu bularak baharat yolunu değiştirmelerinin getirdiği kayıp önlenebilecekti
   Güney Asya Müslümanlarına Avrupalılara karşı yardım gönderilebilecekti.
   Avrupalıların Güney Asya hareketleri Akdeniz’deki Osmanlı donanması vasıtasıyla önlenebilecekti.
Proje 1568 yılında gündeme gelmesine rağmen uygulanamadı. Bu kanal 1869 tarihinde İngiliz-Fransız ve Osmanlı girişimiyle açılmıştır.

c)   Karadeniz Marmara Projesi
Sokullu Mehmet Paşa İznik Gölü, Sapanca Gölü ve Marmara denizi arasında bağlantı kurarak Marmara ve Karadeniz’i birleştirmek istemiştir. Mimar Sinan bu işle görevlendirildi ise de proje sonuçsuz kalmıştır.