|
|
 |
GERİLEME DEVRİ (1699-1792)
AÇIKLAMA : Osmanlı Devleti’nin ‘‘GERİLEME DEVRİ’’,1699 tarihli olan ve Osmanlı’nın tarihte ilk kez toprak kaybettiği antlaşma olan KARLOFÇA ANTLAŞMASI ile başlar,1792 tarihindeki Ruslarla imzalanan YAŞ ANTLAŞMASI ile Osmanlı Devleti’nin, Kırım'ın Rusya'ya ait olduğunu kabul etmesine kadar devam eder.
GERİLEME DÖNEMİ (18. YÜZYIL) PADİŞAHLARI
1- II.Mustafa (1695-1703) (IV. Mehmet'in oğlu)
2- III.Ahmet (1703-1730) (IV. Mehmet'in oğlu)
3- I.Mahmut (1730-1754) (II. Mustafa'nın oğlu)
4- III.Osman (1754-1757) (II. Mustafa'nın oğlu
5- III.Mustafa (1757-1774) (III.Ahmet'in oğlu)
6- I.Abdülhamit (1774-1789) (III.Ahmet'in oğlu)
7- III.Selim (1789-1807) (III.Mustafa'nın oğlu)
18. YÜZYILIN ÖZELLİKLERİ:
1- Osmanlı Devleti 18. yüzyıla ilk defa toprak kaybeden bir devlet olarak girdi (1699-KARLOFÇA). Bu yüzden bu yüzyılın başlarında kaybettiği toprakları geri alma çabasına girdi.
2- Osmanlı Devleti 17. yüzyılda en çok AVUSTURYA ile savaşmıştı. 18. yüzyılda ise en çok RUSYA ile savaşacak.
3- Kanuni'den beri dostumuz olan Fransa 18. yüzyılın sonlarında(1798) Mısır'a saldırınca bu ülke ile ilişkilerimiz bozulacak.
4- Bu yüzyılda Osmanlı Devleti'nin toprak kaybı hızlanacak, Avrupa'nın bilim ve tekniği alınmaya çalışılsa da yeterli olmayacak, sonuçta Osmanlı Devleti Avrupa'nın üstünlüğünü kabul etmek zorunda kalacak.
II.MUSTAFA DÖNEMİ(1695-1703)
AÇIKLAMA : Sultan II.Mustafa (1695-1703) hem DURAKLAMA DÖNEMİ hem de GERİLEME DÖNEMİ padişahıdır.
II. Mustafa Osmanlı tahtına çıktığında II. Viyana bozgunundan sonra peş peşe gelen yenilgilerle devlet hayli sarsılmıştı. Genç padişah gayretli vatan sevgisiyle doluydu. Edirne yayınladığı bir hatt-ı hümayunda zevk-u safa ve rahatı kendümüze haram eylemişizdir anlayışını ortaya koymuştur. Ona göre savaşlardaki başarısızlığın sebebi padişahların seferlere çıkmayışı idi. II. Mustafa devlet erkânının padişahın sefere çıkması büyük masraflara sebep olur görüşünü kabul etmeyip sefer hazırlıkları için emir verdi. Serfe çıkan son Osmanlı padişahı oldu. Hocası Feyzullah Efendinin tesiriyle sadrazam Sürmeli Ali paşayı azledip yerine Elmas Mehmed Paşayı geçirdi. Feyzullah Efendiyi de şeyhül-islamlığa getirdi.
DÖNEMİN ÖNEMLİ OLAYLARI
OSMANLI-VENEDİK SAVAŞLARI
II. Ahmed döneminde kaybedilen ve beş aydan beri Venediklerin elinde bulunan Sakız Adası’na düzenlenen bir seferle Osmanlı donanması adayı tekrar ele geçirdi. (1695) Papalık ve Malta donanmalarının destek verdiği Venedik donanması Koyun adası civarında yenilgiye uğratıldı. Mora’da Venediklere karşı başarılar elde edildi. Mezemorto Hüseyin Paşanın bu başarılarda etkisi büyüktür.
OSMANLI-AVUSTURYA SAVAŞLARI
Sultan II. Mustafa ilk Avusturya seferinde Lippa kalesini ve arkasında Lugoş ile Şebeş kalelerini ele geçirmiştir. Bu sırada fırsatı kaçırmayan Rusya Osmanlı devletine karşı oluşturulan kutsal ittifaka (Avusturya, Lehistan, Rusya, Venedik) girdi ve Çar Petro Azak’ı aldı. II. Mustafa 1696 yılında ikinci Avusturya seferine çıktı. Temeşvar’ı kuşatan Avusturya ordusunu Olaş Meydan Savaşında yenilgiye uğrattı. Ertesi yıl üçüncü Avusturya seferine çıkan Padişah Zenta’da Avusturya ordusuyla karşılaştı(1697). Yapılan savaşı Osmanlı Ordusu kaybetti. 15.000’e yakın şehit verildi. Bu yenilgi sadece Osmanlıyı değil tüm İslam dünyasını da hüzne boğmuştu. Bu yenilgi sonrası Karlofça anlaşması imzalandı.
Karlofça Anlaşması (26 Ocak 1699): Zenta mağlubiyeti sonunda Sadrazam Amcazade Hüseyin Paşa ile Reis’ül-küttab (dış işleri bakanı) Rami Mehmed Efendi gayretiyle Karlofça kasabasında Osmanlı devletiyle Avusturya, Lehistan, Venedik ve Rusya arasında yapılan anlaşmaya barış için aracı olan İngiltere ve Hollanda da katılmıştır. Osmanlı devleti hasımlarının her biriyle ayrı ayrı anlaşma yapmıştır. Anlaşmayla:
Temeşvar dışında bütün Macaristan ve Erdel Avusturya’ya,
Ukrayna ve Podolya Lehistan’a,
Mora ve Dalmaçya kıyıları Venediklere bırakıldı.
Anlaşma 25 yıl geçerli olacaktır.
İstanbul Anlaşması (1700) : Karlofça anlaşması sonrası Rusya ile yapıldı. Anlaşmayla,
Azak Rusya’ya bırakıldı.
Rusya İstanbul’da sürekli elçi bulundurma hakkı elde etti.
Karlofça anlaşması Osmanlı Devletinde bir dönüm noktası olmuştur. Bu anlaşma Osmanlı devletinin toprak kaybettiği ilk anlaşmadır. Asırlardır elde edilen en kıymetli torakları, orta Avrupa toprakları kaybedilmiştir. Osmanlı ilerlemesi artık durmuş ve mevcudu muhafaza endişesi başlamıştır. 16 yıl devam eden Osmanlı-Avusturya, Venedik ve Lehistan savaşları ile 9 yıl devam eden Osmanlı-Rus savaşları sona ermiştir. Anlaşmayla ilk kez barış süresinin teminatı başka bir devletin Avusturya’nın garantisine bırakılmıştır. Osmanlı padişahları artık Avrupa krallarına sen değil siz diye hitap edecektir. II. Viyana bozgunuyla gelen geri çekilme Sakarya zaferine kadar devam etmiştir.
Edirne Olayı (1703): II. Mustafa Karlofça anlaşmasında sonra Edirne’ye çekilmişti. Devlet idaresi Şeyhülislam Feyzullah Efendinin elinde idi. Feyzullah efendinin yakınlarını önemli makamlara getirmesi tepki çekmekteydi. Padişahın başkenti Edirne’ye nakledeceği söylentisi de yayılınca, İstanbul’da ayaklanan cebeciler Edirne’ye gelip II. Mustafa’yı tahttan indirip yerine III. Ahmed’i Osmanlı tahtına çıkardılar.
III. AHMET DÖNEMİ (1703-1730)
KARLOFÇA’DA KAYBEDİLEN YERLERİ KURTARMA ÇABALARI
1) PRUT SAVAŞI (1711)
Gelişmeler:
Ruslar (Çar Deli Petro) denizlere inme politikasının sonucu olarak Baltık Denizi kıyıları için İSVEÇ ile savaşmış, Ruslara yenilen İsveç kralı "DEMİRBAŞ ŞARL" Osmanlı Devletine sığınmıştı.
Sebepler:
1- İsveçlileri takip eden Rus kuvvetlerinin Osmanlı topraklarına girerek tahrip etmeleri,
2- Osmanlı Devletinin 1700 İstanbul Antlaşmasında Ruslara verdiği AZAK Kalesi'ni geri almak istemesi.
3- Rusya'nın Osmanlı Ortodokslarını ayaklanmaya teşvik etmesi.
Savaş: 1711 yılında Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Rus ordusunu yendi.
Sonuç: PRUT ANTLAŞMASI imzalandı.(21 Temmuz 1711)
Maddeleri:
1- Ruslar Azak Kalesini geri verecek ve İstanbul'da elçi bulunduramayacaklardı.
2- İsveç Kralı ülkesine rahatça geri dönebilecekti.
3- Ruslar Kırım ve Lehistan işlerine karışmayacaklardı.
2) OSMANLI-VENEDİK VE AVUSTURYA SAVAŞLARI (1715-1718)
Osmanlıların 1711'de Ruslardan Azak Kalesini geri almaları Karlofça'da kaybettiği diğer yerleri de geri almaları umudunu güçlendirdi.
1715'de Osmanlı Devleti Mora'yı Venediklilerden geri almak için savaşı başlattı.
Osmanlı Devleti'nin Venediklilere karşı başarılar kazanması üzerine sıranın kendisine geldiğini gören Avusturya'da savaşa girdi.(1716) Ancak Osmanlı Devleti Avusturya ile yaptığı PETERVARADİN SAVAŞI’nda aynı başarıyı Avusturya'ya karşı gösteremedi.
Sonuç : PASAROFÇA ANTLAŞMASI imzalandı (21 Temmuz 1718).
Maddeleri:
1- Mora Osmanlılarda kalacak.
2- Osmanlı Devleti Belgrat'ı ve Eflak'ın bir bölümünü Avusturya'ya verdi.
NOT: Osmanlı Devleti Pasarofça Antlaşmasından sonra Avrupa’daki olaylardan uzak kalarak bir barış siyaseti izledi. 1718-1730 yılları arasındaki bu döneme LALE DEVRİ denir.
LALE DEVRİ (1718-1730) VE ISLAHATLAR
Osmanlı Devleti’nde 21 Temmuz 1718 yılında Avusturya ile imzalanan Pasarofça Antlaşması’ndan 1730 yılındaki "Patrona Halil İsyanı"na kadar geçen döneme LALE DEVRİ denir.
Bu dönemin padişahı III. Ahmet, Sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'dır.
Lale Devrinin Özellikleri
Bu dönemde Avrupa ile savaş yaşanmamış, barış içinde yaşamak fikri ortaya çıkmıştır. Osmanlı Devleti Avrupa'yı daha iyi tanıyabilmek için Paris, Londra gibi şehirlere elçiler göndermiştir.
Bu devirdeki diğer yenilikler ve ıslahatlar şunlardır:
1- Matbaa kuruldu. (Sait Efendi ve İbrahim Müteferrika tarafından 1727'de İstanbul'da kuruldu. Matbaada basılan ilk eser Vankulu Lügati’dir.)
2- Yeniçerilerden bir itfaiye bölüğü oluşturuldu.
3- Yalova'da kağıt, İstanbul'da kumaş ve çini fabrikaları kuruldu.
4- Yeni Kütüphaneler açıldı. Doğu ve batı eserleri tercüme edildi.
5- Çiçek aşısı yaygınlık kazandı.
6- Lağımcı ve Humbaracı ocaklarında ıslahatlar yapıldı.
7- Mimarlık, resim ve minyatür sanatları gelişti.
Lale Devrinin Sona Ermesi: Halkın büyük bir kısmı zor durumdayken İstanbul'da bazı devlet büyüklerinin rahat bir yaşam sürdürmeleri, eğlenceye düşkünlükleri huzursuzluklara sebep oluyordu. Patrona Halil isimli bir yeniçeri bu durumdan memnun olmayanları yanına alarak isyan çıkardı. İsyan sonucu Nevşehirli Damat İbrahim Paşa ve yakınları öldürüldü. Padişah III. Ahmet tahttan indirildi, yerine I. Mahmut getirildi.
I. MAHMUT DÖNEMİ (1730-1754)
SAVAŞLAR
1) 1736-1739 OSMANLI- AVUSTURYA+RUSYA SAVAŞLARI
Sebep: Rusya ve Avusturya'nın Osmanlı'ya karşı ittifak kurmaları ve Rusların Azak kalesini ele geçirmeleri.
Savaş: 1736'da Rusya ile başlayan savaşa Avusturya'da katıldı. Osmanlı Devleti iki devlete karşı da başarılar kazandı.
Sonuç: Her iki Devlet ile Osmanlı Devleti arasında BELGRAT ANTLAŞMASI imzalandı (1739) .
Maddeleri:
1- Osmanlı Devleti,1718 tarihli Pasarofça Antlaşması ile Avusturya’ya verdiği Kuzey Sırbistan, Belgrad, Banat ve Eflak’ın batısını bu antlaşma ile geri almıştır.
2- Ruslar Azak Kalesini yıkmayı ve Azak Denizinde savaş ve ticaret gemisi bulundurmamayı kabul etti.
NOTLAR :
1739 tarihli Belgrad Antlaşması Osmanlı Devleti’nin imzaladığı SON KAZANÇLI ANTLAŞMA olarak tarihe geçmiştir.
Pasarofça anlaşmasıyla kaybedilen yerlerin çoğu geri alınmıştır.
Osmanlı hala dünyanın birinci devleti olduğunu ispat etmişti.
Karadeniz yeniden Türk gölü haline gelmiştir.
Ayrıca Rusya’ya karşı, İsveç’le Osmanlı devleti ittifak yapmıştır.
Belgrat Antlaşmaları sırasında (Osmanlı X Avusturya-Rusya) Fransa,Osmanlıların lehine arabuluculuk yapmıştı. Bunun karşılığı olarak ilk kez 1535’te Kanuni döneminde Fransızlara verilen,daha sonraki dönemlerde de genişletilen kapitülasyonlar 1740 yılında
Sultan I. Mahmut tarafından Fransa'ya verilen bu KAPİTÜLASYONLAR sürekli hale getirildi.
2) OSMANLI-İRAN SAVAŞLARI
Bu dönemde İran ile savaşlar yeniden başladı. Serfe çıkan Ahmed Paşa, KURUCAN SAVAŞI’nda İran ordularını yendi. Tebriz ve Hemedan geri alındı. Şah II. Tahmasb barış istedi.
Ahmed Paşa Anlaşması (1732)
Doğu serdarı Ahmed Paşanın İran’la yaptığı bu anlaşmayla;
Gence, Tiflis, Revan ve Dağıstan Osmanlı Devletinde
Hemedan, Tebriz, Kirmanşah ve Luristan İran’da kalacaktı.
Şah II. Tahmasb’ın yaptığı bu anlaşma İran halkını memnun etmeyince Nadir han durumdan istifade ile II. Tahmasb’ı tahttan indirdi ve daha Osmanlıların eline geçen yerleri geri aldı. Ahmed Paşa anlaşmasında belirtilen sınırlar esas alınarak İstanbul Anlaşması (1732) imzalandı. Nadir Hanın şahlığı tanındı. Böylece İran’da Safevi hanedanı sona ermiş ve yerine Afşar soyu geçmiştir. 1743 de Nadir Şah Irak’ı almak için harekete geçmiş ise de başarılı olamamıştır. Kars kuşatmasında da başarılı olamayan Nadir Şah İran’da çıkan karışıklıklar üzerine barış istemiş,bunun üzerine 1639 tarihli Kasr-ı Şirin Anlaşması ölçü alınarak 1746’da yeni bir anlaşma KERDE(N) ANLAŞMASI yapılmıştır. Böylece Osmanlı İran savaşları sona ermiş ve günümüze kadar devam edecek olan barış dönemi başlamıştır.
ISLAHATLAR
1- Humbaracı Ahmet Paşa, Topçu ve Humbaracı ocaklarında ıslahatlar yaptı.
2- Üsküdar'da KARA MÜHENDİSHANESİ (Mühendishane-i Berri Hümayun) adlı bir subay okulu açıldı. Bu okul Osmanlı Devleti’nde Avrupa tarzında açılan ilk teknik okuldur.
3- İlk defa Avrupalı yabancı askerî uzmanlardan yararlanıldı.
NOT : Osmanlı Devleti’nde Avrupa tarzında ilk askeri ıslahatlar Sultan I.Mahmud döneminde yapıldı.
III.OSMAN DÖNEMİ (1754-1757)
Saltanatı kısa süren III.Osman döneminde önemli bir olay olmamış,bu dönem savaşsız geçmiştir. Daha önce yapılan barışlar sayesinde dönem huzur içinde geçmiştir.
Asabi, geçimsiz ve şişman bir sultan olduğu kaydedilmiştir. Sadrazamlarından hiçbirisi ile geçinemediği bilinmektedir. Tebdil-i kıyafet ederek gezmek en büyük merakı idi. Kadınların sokakta serbestçe gezmelerine ve giyinip süslenmelerine ciddi sınırlama getirmişti. Hattatlıkta maharet sahibi idi.
İran Savaşları sırasında otorite boşluğundan istifade ile eşkiyalık yapan levendlere karşı ciddi tedbirler alınmıştır.
Hekimoğlu Ali Paşa ve Koca Ragıp paşa dönemin önemli sadrazamlarındandır.
Bu dönemde İstanbul’da yine iki büyük yangın çıkmıştır. Bunlar Paşa kapısının yandığı Hocapaşa yangını ve cibali yangınlarıdır. İkibin ev, bin dükkan, beşyüz seksen değirmen ve ikiyüz cami yanmıştır. Tarihler fetihden beri böyle büyük yangınların olmadığını yazmaktadır. Ayrıca veba salgını da olmuştur.
1755 yılı kışı çok sert geçmiş ve haliç yine donmuştur. Edirne’ye 20 karış kar yağdığı kayıtlara geçmiştir.
I. Mehmud döneminde başlayan ve bu dönemde tamamlanan ve kendi adını verdiği Nuruosmaniye camii meşhurdur
III.MUSTAFA DÖNEMİ (1757-1774)
1768-1774 OSMANLI-RUS SAVAŞI
Sebep:Rusların Lehistan içişlerine karışarak, kral seçimine müdahale etmeleri üzerine Lehistan halkı yeni krala isyan ederek karşı çıkmış, bunun üzerine Ruslar isyancı Lehlileri yenerek, Osmanlı topraklarına kadar kovaladılar. Osmanlı Devleti Rusya'ya savaş açtı.(1768)
NOT: Lehistan’ın bağımsız kalması Osmanlı Devleti için çok önemliydi. Çünkü Lehistan Osmanlı Devleti ile Rusya arasında "tampon devlet" durumundaydı.
Savaş: Rus Ordusu Kırım'ı işgal etti, Eflak ve Boğdan'ı ele geçirdi. Baltık Denizinden Akdeniz'e geçen Rus donanması 1770 yılında ÇEŞME limanında Osmanlı Donanmasını yaktı.
Sonuç: Ruslarla "Küçük Kaynarca Antlaşması" imzalandı.(1774) (savaş III.Mustafa dönemi-antlaşma ise I.Abdülhamid döneminde)
ISLAHATLAR
III.Mustafa döneminde Lehistan meselesi yüzünden 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı yapıldı. Savaş Osmanlı Devleti için felaketle sonuçlandı. III. Mustafa kederinden öldü.(1774)
Islahatlar:
1- "Baron Dö Tot" Sürat topçuları adlı bir birlik kurdu, topçu ve istihkam sınıflarını yetiştirdi.
2- Deniz Mühendishanesi adlı okulda denizcilik ve topçuluk eğitimi verildi.(Mühendishane-i Bahri Hümayun)
3- Maliyede düzenlemeler yapıldı.
4- İlk defa bu dönemde ESHAM adı verilen iç borçlanma sistemi uygulandı.
I. ABDÜLHAMİD DÖNEMİ (1774-1789)
KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI (21 Temmuz 1774)
Maddeleri:
1- Kırım'a bağımsızlık verilecek, Kırım sadece dini bakımdan halifeye(padişah) bağlı kalacak.
2- Kılburun, Yenikale, Kerç ve Azak Kalesi Ruslara verilecek.
3- Eflak-Boğdan, Ege adaları ve Gürcistan Osmanlılarda kalacak.
4- İngiltere ve Fransa'ya verilen Kapitülasyonlar Rusya'ya da verilecek.
5- Ruslar Osmanlı hakimiyetindeki Ortodoksların koruyucusu (hamisi) olacak.
6- Ruslar İstanbul'da daimi bir elçi bulundurabileceklerdi.
Küçük Kaynarca Antlaşması'nın Önemi
Küçük kaynarca'nın en önemli maddeleri Kırım'a bağımsızlık verilmesi ve Rusların Ortodoksların hamisi sayılması maddeleridir.
Kırım'a bağımsızlık verilmesiyle, Ruslar Kırım'ı ele geçirme konusunda önemli bir adım atmışlardır. Nitekim çok geçmeden, 1783
tarihinde Kırım'ı işgal ederek Rus topraklarına katmışlardır. Böylelikle Fatih döneminden beri devam eden Karadeniz'deki Türk egemenliği sona erecektir.
Ruslar Osmanlı Ortodokslarının koruyucusu olmaları ile, Osmanlı Devletinin iç işlerine sık sık karışacaklar, böylelikle Balkan milletleri
üzerinde etkili olacaklardır.
1) 1787-1792 OSMANLI-RUSYA+AVUSTURYA SAVAŞLARI:
Sebepler:
1- Osmanlı Devleti'nin Kırım'ın Ruslar tarafından işgalini unutamaması. (1783'de II. Katerina Kırım'ı işgal ederek Rusya'ya kattığını ilan
etmiş,binlerce Türk'ü kılıçtan geçirmişti.Osmanlı Devleti bu olup bittiye ses çıkaramamıştı.)
2- Rusya ve Avusturya Osmanlı Devletinin Balkan topraklarını paylaşma konusunda anlaştılar. Anlaşmaya göre eğer İstanbul alınırsa
"Bizans İmparatorluğu" yeniden kurulacaktı.
Savaş: Anlaşmayı haber alan Osmanlı Devleti zaten Kırım'ın acısını unutamadığından Rusya'ya savaş ilan etti. Avusturya'da savaşa katılınca Osmanlı Devleti her ikisine karşı savaşmak zorunda kaldı.
Sonuç:Avusturya Osmanlı Devletiyle ZİŞTOVİ ANTLAŞMASI’nı imzalayarak (4 Ağustos 1791) Rusya'yı yalnız bıraktı.
Çünkü: Avusturya, bu sırada çıkan Fransız İhtilalinden olumsuz şekilde etkilenmişti.
NOT: Ziştovi Antlaşmasıyla Avusturya savaştan önceki sınırlarına çekildi. Bundan sonra Avusturya ile Osmanlı Devleti arasında ciddi bir savaş olmamış, hatta I. Dünya Savaşında Osmanlı Devletiyle birlikte savaşmıştır.
NOT: Fransız İhtilalinin yaydığı "Milliyetçilik" akımından en çok etkilenen iki devlet Avusturya ve Osmanlı Devleti'dir.
NOT : Ziştovi Antlaşması’ndan sonra tek başına kalan Rusya ile savaş 1792'ye kadar sürdü. Sonuçta YAŞ ANTLAŞMASI imzalandı (9 Ocak 1792)
Yaş Antlaşması ile Osmanlı Devleti Kırım'ın Rusya'ya ait olduğunu kabul etti.
1792 tarihli Yaş Antlaşması Osmanlı Devletinin Dağılma Döneminin başlangıcı sayılır.
I.Abdülhamid Dönemi Islahatları
İstanbul'da bir istihkam okulu açıldı.
Maliye'de ve askeri alanda ıslahatlara devam edildi.
Ulufe alım-satımı ilk defa bu dönemde yasaklanmıştır.
III.SELİM DÖNEMİ (1789-1807)
AÇIKLAMA : III.Selim (1789-1807) hem GERİLEME DÖNEMİ hem de DAĞILMA DÖNEMİ padişahıdır.
III.Selim Döneminin Önemli Siyasi Olayları
1) Başa geçtiğinde Osmanlı Devletiyle Rusya+Avusturya savaşı devam ediyordu.(1787-1792)
2) 1789'da Fransız ihtilali çıktı.
3) Bunun üzerine Avusturya 1791'de savaştan çekilerek Ziştovi Antlaşmasını imzaladı.
4) Tek başına kalan Rusya da 1792'de YAŞ antlaşmasını imzaladı.
5) Napolyon 1798’de Mısır’ı işgal etti. Amacı hem Osmanlı topraklarından pay almak, hem de İngiltere'nin Hindistan'la olan bağlantısını kesmekti.1798-1801 yılları arasında Osmanlı-Fransa savaşı olmuş,Nizam-ı Cedit,Napolyon’un (Fransız) ordusunu Suriye sahillerindeki AKKA’da yendi.Bunun sonucunda Fransızlar Mısır’dan çekildi.Fransa ile 1801’de EL-ARİŞ ANTLAŞMASI imzalandı.
6) Fransız ihtilalinin etkileri Osmanlı Devletinde görülmeye başlandı. 1804'de Sırp İsyanı çıktı.
7) 1806-1812 Osmanlı Rus Savaşı başladı.
8) III.Selim ,1807'de Kabakçı Mustafa İsyanı ile tahttan indirildi.
III. Selim Döneminde Yapılan Islahatlar
III. Selim Döneminde yapılan Islahatlara genel olarak Nizam-ı Cedit(Yeni Düzen) denilmiştir.
1- Nizam-ı Cedit Ordusunu kurarak, yeniçeri ocağını geri plana düşürdü.(İsveçli subayların eğittiği Nizam-ı Cedit ordusu,ilk askeri başarısını Akka'da Napolyon'a karşı kazandı.)
2- Islahat hareketlerine ve Nizam-ı Cedit ordusuna gelir sağlamak amacıyla İRAD-I CEDİT adıyla yeni bir hazine kurdu.
3- Kara ve deniz mühendishaneleri genişletildi.
4- Yeniçeri ve diğer Kapıkulu Ocakları düzene sokuldu.
5- Tersaneler yenilendi, modern toplar döküldü.
6- Avrupa'daki gelişmeleri öğrenmek için Paris, Londra,Viyana ve Berlin'de devamlı elçilikler açıldı.
7- İlmiye sınıfında ve devlet dairelerinde düzenlemeler yapıldı.
8- Bilim ve sanat eserleri batı dillerinden Türkçe'ye çevrildi.
NOT: En ciddi anlamada Batı (Avrupa) örnek alınarak ıslahatlar III.Selim döneminde yapılmıştır.
III.SELİM DÖNEMİ İLE İLGİLİ BİRKAÇ ÖNEMLİ NOT
İLK defa Avrupa orduları örnek alınarak kurulan ordu NİZAM-I CEDİD ordusudur.(III.Selim)
NAPOLYON İlk yenilgisini AKKA kalesi önünde NİZAM-I CEDİD ordusuyla yaptığı savaşta aldı.(1799).Bu savaş,Nizam-ı Cedit ordusunun ilk ve son başarısıdır.
Avrupa başkentlerinde İLK devamlı elçiler III. SELİM zamanında açıldı.
İLK devamlı elçilik LONDRA’da açıldı.(1793)
1789 Fransız İhtilâli ile ortaya çıkan milliyetçilik akımının etkisiyle bağımsızlık için Osmanlı Devleti’ne İLK isyan eden azınlık SIRPLAR’dır.(1804).
En ciddi anlamada Batı (Avrupa) örnek alınarak ıslahatlar III.Selim döneminde yapılmıştır.
18. YÜZYIL ISLAHATLARININ GENEL ÖZELLİKLERİ
1) Osmanlı Devleti, Avrupa’nın gerisinde kaldığını anlamış ve Avrupa’yı örnek alarak yenilikler yapmıştır.
2) Islahat hareketleri padişah ve devlet adamlarının öncülüğünde yürütülmeye çalışıldı. Halkın ıslahatlar konusunda bir isteği ve desteği olmamıştır.
3) Savaşların yenilgiyle sonuçlanması ve toprak kayıplarının devam etmesi, ıslahatların askeri alanda yapılmasına neden olmuştur.
4) Islahatlar, gösterilen tepkiler yüzünden (özellikle yeniçerilerin) devamlı olmamıştır.
5) XVII. yüzyıl ıslahatlarına göre daha esaslı ıslahatlar yapılmıştır. Ancak, ıslahatlarla amaçlanan hedefler gerçekleştirilememiş ve devlet çöküntüden kurtarılamamıştır.
6) Yenilik çalışmalarında ilk kez batılı uzmanlardan faydalanılmaya başlandı.
7) 18. yüzyılın ıslahatçıları, gerilemenin nedenleri üzerinde durdular; daha köklü ve kalıcı ıslahatlar düşündüler. Bu amaçla çeşitli Avrupa ülkelerine elçiler gönderilip onlardan bu konuda raporlar hazırlamaları istendi. Özellikle askerî alanda yapılacak ıslahatlar için Avrupa ülkelerinden uzmanlar getirildi.
8) Yönetim ve hukuk alanında ıslahat yapılmamıştır
9) Islahat, çoğunlukla tepeden geldiğinden, halka mal edilemediğinden ve birçok kimsenin (yeniçeriler, esnaf, bazı din adamları, illerdeki valiler) çıkarına dokunduğundan, tepkiyle karşılandı ve ayaklanmalar çıktı. Bu nedenle devleti güçlendirmeyi, toplumu geliştirmeyi amaçlayan 18. yüzyıl ıslahatlarından da istenilen sonuç alınamadı.
GERİLEME DÖNEMİ İLE İLGİLİ BİRKAÇ ÖNEMLİ NOT
Osmanlıların kaybettiği İLK beylik ERDEL BEYLİĞİ dir.
Osmanlı Devleti İLK defa PASAROFÇA ANTLAŞMASI(1718)’ndan sonra Avrupadan geri kaldığını anlamıştır.
Osmanlı Devleti İLK defa Pasarofça Antlaşmasından sonra LALE DEVRİ’nde Avrupayı örnek alarak ıslahatlar yapmıştır.
Avrupa ya İLK elçiler Lale devrinde PARİS ve VİYANA ya gönderildi.
Osmanlılarda İLK Matbaa GAYRİMÜSLİMLER(Yahudi-Ermeni)tarafından açılmıştır(15.yy)
Osmanlılarda İLK Türk Matbaası Lale Devrinde İBRAHİM MÜTEFERRİKA tarafından açıldı.(1727)
İLK kağıt fabrikası Lale Devrinde YALOVA da kuruldu.
İLK itfaiye örgütü LALE DEVRİ’nde kuruldu.
İLK Çiçek aşısı LALE DEVRİ’nde yapıldı.
Askeri alanda İLK ıslahatı I.MAHMUT yapmıştır.
İLK Mühendis Okulu 1731 yılında Kara Mühendishanesi (Mühendishane-i Berri Hümayun) adıyla I. MAHMUT tarafından kuruldu.
İLK defa KAPİTÜLASYON lar 1740 yılında Sultan I.Mahmut döneminde sürekli hale getirildi.
İLK defa Osmanlı Devletinden Halkı Türk ve Müslüman olan bir toprak parçası(Kırım)KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI ile koparılmıştır.(1774)
Ruslar İLK kez 1774-KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI ile iç işlerimize karışma hakkını elde etmiştir.
Rusya ya İlk kapitülasyonlar KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI ile verildi.
Ulufe alım-satımı İLK defa I. ABDÜLHAMİD tarafından yasaklanmıştır. |
|
 |
|
|
|
|
Bu websitesinin sahibi "Top liste" ekstrasını daha aktive etmemiş! |
|
|
|
|
Yeni Sayfa 1
|
|
|
|
|
 |
|
| |
|
|
